چکیده:
ابن سینا در نمط های هشتم و نهم اشارات و تنبیهات در مورد تربیت عرفانی مسائلی را مطرح و مختصات و مولفه هایی را بیان کرده است. شیخ الرئیس پس از ارائه تعریفی جامع از تربیت عرفانی به تبیین مبانی، اصول و روش های آن پرداخته است. لذت حقیقی از دیدگاه او، فقط لذت حسی نبوده و لذات عقلی از لحاظ کمی و کیفی بر لذات حسی برتری دارند. افزون بر این، ادراک حضوری به لذات عقلی موجب شوق به ادراک آن ها می شود. از نظر ابن سینا ادراک و نیل به کمالات مبتنی بر فعلیت هر دو قوه نظری و عملی است. از سوی دیگر نفوس بشری در بهره مندی از سعادت ذو مراتب هستند. لذائذ عقلی عارف، در دو جهان فانی و باقی وجود دارد. این موارد را می توان مبانی تربیت عرفانی سینوی به شمار آورد. در نظام تربیتی شیخ اصولی چون تدریجی بودن تربیت عرفانی، توجه به ظرفیت وجودی متربی، ملازمت عقلانیت و عرفان، اعتدال قوا، اجتماعی بودن و روش هایی مانند خودشناسی، تزکیه نفس، تطویع نفس و تلطیف سر ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"یکی از این مبانی،اندیشههایناب عرفانی ابن سیناست که به دلیل مشایی و استدلالی بودن مشرب ایشان مورد غفلت قرار گرفتهاست؛اما محصور داشتن مکتب فکری ابن سینا به عنوان فیلسوفی که آثاری در تعلیم و تربیت(از جملهرساله تدبیر المنازل که به تفصیل مباحث خاص تعلیم و تربیت را مطرح کرده است)و عرفان دارد،درانحصار فلسفه و حکمت مشاء کاری دشوار است؛چرا که شیخ اگرچه رسما به هیچ طریقی وارد نشده ودر هیچ تذکره عرفانی نام او در بین رجال عرفان ثبت نشده است،ولی حقیقت عرفان که توحید استدر حال او رسوخ داشته و به روش عرفانی(کشف و شهود)در شناخت حقایق راه رفته و از شکارهایاین رهیافت طرفی برده و چشیده است،از جمله ملاقات شیخ با عرفا و بزرگانی چون:شیخ ابو الحسنخرقانی عارف مشهور سده چهارم و پنجم و ابو سعید ابو الخیر(ابن منور،1348،ص 209-211)؛شیه بانوشتن سه نمط آخر اشارات نشان داد که در تبیین منازل السائرین هم،بینظیر است و واقعا یکصاحب نظر در حوزه عرفان اسلامی است؛با تبیین و تشریح و معرفی صحیح اندیشه ناب عرفانیشیخ الرئیس در نمطهای هشتم و نهم اشارات و تنبیهات که آخرین تألیف ابن سینا و از مهمترین وبرجستهترین آثار ایشان است،میتوان مؤلفههای تربیت عرفانی،شامل مفهوم و مبانی و اصول وروشها را در قالب یک دیدگاه تربیت عرفانی متناسب با نظام تعلیم و تربیت کنونی ارائه داد."