چکیده:
مقاله پیش رو کوششی است که با در نظر گرفتن سه مولفه اساسی (خدا، فرد دین دار و دین داری) و با توجه به نظریه هویت و نظریه بازتابندگی آنتونی گیدنز انجام شده است. سینما نیز به عنوان یکی از اثرگذارترین ابزارهای رسانه ای در جهان معاصر، متن اصلی این بازنمایی است. سوال اصلی، توجه به چگونگی بازنمایی هویت دینی در سینمای پس از انقلاب است. هدف از این مقاله، توصیف چگونگی بازنمایی هویت دینی (سنتی/ بازتابنده) در سینمای ایران است. روش تحقیق نیز مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی است و جامعه آماری، کلیه فیلم های سینمایی پس از انقلاب است که تاکیدی مستقیم یا غیرمستقیم به مولفه های هویت دینی داشته اند که تعداد 20 فیلم به عنوان نمونه و در مصاحبه با صاحب نظران سینمایی و به صورت هدفمند و غیرتصادفی استخراج شده است. نتایج به-دست آمده حاکی از حضور قطعی مولفه های هویت دینی در سینمای ایران است که در طول سه دهه پس از انقلاب از قالب سنتی به قالب بازتابنده منتقل شده است و این نتایج با تغییرهای اجتماعی و سیاسی سال های پس از انقلاب همخوانی دارد.
خلاصه ماشینی:
"نمونهگیری نیز، به شیوة غیرتصادفی و هدفمند در مصاحبه با صاحبنظران و منتقدان در حوزة سینمای ایران انجام شده است و فیلمهایی که دارای مولفههای هویت دینی(خدا، فرد دیندار و دینداری) بودهاند، انتخاب شدند و پس از آن در مرحلهای دیگر 20 فیلم که قرابت بیشتر مفهومی داشتند و به قلمرو مطالعة حاضر نزدیکتر بودند دوباره انتخاب شدند، بهطوریکه فیلمهای منتخب توانایی پوشش نسبی فضای اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی هر سه دهه را دربر دارند.
ما نیز در تفسیری شخصی به معرفسازی هویت دینی پرداختیم و مولفههای آن را در قالب خدا، فرد دیندار و دینداری انتخاب کردیم؛ اما بازتابندگی، خود را در قالب یک نظریة اجتماعی بسیار مهم نشان میدهد که یکی از ضمائم غیر جداشدنی از دنیای تجدد است.
این دو بخش از هویت دینی، بنیان نظری مقالة پیش رو را سامان میبخشد و جایگاه این دو مفهوم در فرضیهها است که به چارچوب کلی آن معنا میدهد و از طرفی نیز به بازنمایی تصاویر خدا، فرد دیندار و دینداری در وضعیت سنتی و بازتابنده میپردازیم.
نمونههای مورد بررسی در این مقاله، مجموعه فیلمهایی در مصاحبه با صاحبنظران و منتقدان در حوزة سینمای ایران که دارای مولفههای هویت دینی(خدا، فرد دیندار، دینداری) بودند، انتخاب شدند و پس از آن در مرحلهای دیگر 20 فیلم که قرابت بیشتر مفهومی داشتند، انتخاب شدند بهطوریکه فیلمهای منتخب، توانایی پوشش نسبی فضای اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی هر سه دهه را دربر دارند."