چکیده:
مکان ها و نواحی جغرافیایی به منظور اداره بهتر امور و تنظیم روابط افقی و عمودی با سایر نواحی و هم چنین استقرار نهادها و سازمان ها به خودگردانی و مدیریت در بعد محلی نیازمند می باشند. این نوع خودگردانی ها و سازمان دهی سیاسی فضا در بعد محلی در ادبیات جغرافیای سیاسی به «دولت محلی» و حکومت محلی و غیره تعبیر می شود. اراده حاکمیت ملی بر پهنه فضایی مناطق آزاد از دو راه صورت می گیرد: یکی از راه الگوی مدیریت سیاسی فضا (وزارت کشور و استانداری ها) و دیگری اختصاصی (سازمان مناطق آزاد) و به لحاظ الگوی مدیریتی دوگانه ای که در آن اعمال می شود با دیگر مناطق آزاد جهان تفاوت هایی دارد که در نهایت تاثیر این الگوها بر کارکرد مناطق آزاد، مورد کالبدشکافی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتیجه تحقیق نشان می دهد زمانی که این دو الگو در عملکرد خود مکمل هم بوده اند باعث رشد و توسعه جزیره شده و برعکس زمانی که عملکرد این دو الگو در تعارض با هم بوده اند، بر کارکرد منطقه تاثیر منفی گذاشته است.
خلاصه ماشینی:
اراده حاکمیت ملی بر پهنه فضایی مناطق آزاد از دو راه صورت می گیرد: یکـی از راه الگـوی مدیریت سیاسی فضا (وزارت کشور و استانداریها) و دیگری اختصاصی (سازمان منـاطق آزاد) و به لحاظ الگوی مدیریتی دوگانه ای که در آن اعمال می شود با دیگر مناطق آزاد جهان تفاوتهایی دارد که در نهایت تأثیر این الگوها بر کارکرد مناطق آزاد، مورد کالبدشکافی و تجزیـه و تحلیـل قرار گرفته است .
امکانات مناطق آزاد و بنادر آزاد، تنها به آزادی از حقوق گمرکی منحصر نیست ، بلکه آنها به صورت یک واحد سیاسی - اقتصادی فراملی که دارای اختیارات ویژهای است ، در مـی آینـد؛ مدیریت سیاسی و اداری این گونه مناطق زیر نظر نماینده سیاسـی منطقـه ای حکومـت نیـست ، بلکه به طور مستقیم زیر نظر بالاترین مقـام کـشوری هـستند و مقـررات و قـوانین اقتـصادی و تجاری و مدنی خاص به خود دارند.
مدیریت سیاسی و اداری این گونه مناطق به طور عمـده زیر نظر نماینده سیاسی حکومت در منطقه نیست بلکه بالاترین مقام کشوری به طـور مـستقیم بر اداره این مناطق نظارت می کند و مقررات و قوانین اقتصادی و تجاری و مـدنی خاصـی بـر آنها حاکم است (حافظ نیا، ١٣٨١: ٤٠٦).
٤- بخشدار باید بر حسن اجـرای قـوانین و مقـررات مربـوط بـه تـردد، اقامـت ، تابعیـت ، استملاک و سایر امور مربوط به اتباع و نمایندگی های خارجی ، پناهندگان، معاودان ، مهاجران و آوارگان در حیطه مدیریت خود نظارت داشته باشد که این کار در منطقـه آزاد کـیش از طریـق سازمان منطقه آزاد صورت می گیرد.
این امر نیز به طور قانونی جزو وظایف بخـشدار اسـت کـه در جزیره کیش از طریق سازمان منطقه آزاد مدیریت و اعمال اراده می شود.