چکیده:
تجربه تهیه برنامه های توسعه منطقه ای و میزان تحقق و انعطاف پذیری آن ها در دهه های اخیر، باعث سلب اعتماد مدیران و برنامه ریزان از روش های برنامه ریزی مبتنی بر پیش بینی و تحلیل روندها شد. با پیشرفت های علمی و ظهور علم جدید آینده پژوهی و آینده نگاری، محققان برنامه ریزی سعی کردند از قابلیت های این علم در توسعه فنون برنامه ریزی استفاده کنند؛ که به این ترتیب به تدریج با استفاده گسترده از آن ها، روش ها و فنون آینده نگاری وارد بطن فعالیت های برنامه ریزی شد. یکی از این روش ها، تحلیل عوامل کلیدی و شناسایی پیشران های توسعه است. در این روش به جای برنامه ریزی برای توسعه بلوکی تمام عناصر و عوامل دخیل در واحد برنامه ریزی، سعی می شود عوامل کلیدی و پیشران های اصلی توسعه شناسایی شود؛ سپس با مدیریت آن عناصر و عوامل اصلی و با طراحی سناریوهای ممکن در آینده، چارچوب برنامه ریزی و سیاست گذاری انعطاف پذیری متناسب با شرایط منطقه برنامه ریزی ارائه شود. این مقاله سعی دارد ضمن ارائه الگویی برای شناسایی عوامل کلیدی موثر بر روند توسعه در مقیاس منطقه ای، زمینه تهیه سناریوهای ممکن و محتمل در ده سال آینده استان آذربایجان شرقی را فراهم کند. داده های این مقاله شامل 76 عامل است که با روش دلفی از کارشناسان توسعه استان جمع آوری و با نرم افزار میک مک تحلیل شده است و سر انجام سیزده عامل به عنوان عوامل کلیدی و پیشران توسعه، شناسایی و وضعیت احتمالی آن ها در ده سال آینده جهت تهیه سناریوها تدوین شده است.
خلاصه ماشینی:
شناسایی عوامل کلیدی توسعة منطقه ای با رویکرد برنامه ریزی بر پایة سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی محمدباقر بهشتی ١، نادر زالی *2 ١- دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه تبریز، تبریز، ایران ٢- استادیار گروه شهرسازی دانشگاه گیلان، رشت ، ایران دریافت : ٨٨/٨/٣ پذیرش: ٨٩/٢/١٩ چکیده تجربة تهیة برنامه های توسعة منطقه ای و میزان تحقق و انعطافپذیری آنها در دهه های اخیر، باعـث سـلب اعتماد مدیران و برنامه ریزان از روشهای برنامه ریـزی مبتنـی بـر پـیش بینـی و تحلیـل رونـدها شـد.
این مقالـه سـعی دارد ضمن ارائه الگویی برای شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر روند توسعة در مقیاس منطقـه ای، زمینـة تهیـة سناریوهای ممکن و محتمل در ده سال آیندة استان آذربایجان شرقی را فراهم کنـد.
دادههـای ایـن مقالـه شامل ٧٦ عامل است که با روش دلفی از کارشناسان توسعة استان جمع آوری و با نرم افزار میک مک تحلیل شدهاست و سر انجام سیزده عامل به عنوان عوامل کلیدی و پیشران توسعه ، شناسـایی و وضـعیت احتمـالی آن ها در ده سال آینده جهت تهیه سناریوها تدوین شدهاست .
راپرت ١ معتقد است در سالهای اخیر بین دانشمندان این تفکر وجود داشته است کـه با وجود سیاست های توسعة علوم و فناوری برای احاطه بر عدم قطعیت ها، تاکنون تـلاشهـای بشر برای برنامه ریزی آینده بر اساس دانش موجود ناکافی بودهاست .
/ شکل ٢ روابط بین متغیرها در تشکیل سناریوهای مختلف ٦- عوامل کلیدی وپیشرانهای مؤثر بر توسعة استان آذربایجانشرقی ٦-١- تحلیل سیستم تعریف موضوع و شناخت عوامل کلیدی یکی از مهم ترین مراحل برنامه ریزی بر پایة سناریو است .